'Mens en natuur' - het is dus ingewikkelder dan het lijkt. Het zijn abstracties. 'Mens' - een soortnaam, een veelheid van individuele en zeer uiteenlopende mensen, maatschappelijke processen op lokaal, regionaal, nationaal en mondiaal niveau. Maar mensen zijn ook deel van de natuur, zelf ook biologische wezens verweven met, ingrijpend in, én afhankelijk van de rest van 'de natuur'. 'Natuur' vatten wij dan ook niet op als dat wat zich onafhankelijk van mensen zou afspelen. Dan zou er 'geen natuur' zijn in Nederland - wat je soms hoort als argument tegen allerlei vormen van natuurbescherming en als rechtvaardiging van nóg meer menselijk ingrijpen. Het is meer een kwestie, vinden wij, van graduele verschillen in de mate waarin natuurlijke processen de ruimte krijgen. In die zin vormen de duinen enerzijds en de bollenakkers anderzijds een duidelijk contrast van meer en minder natuur, minder en meer menselijk bepaald.

Waar het, volgens ons, om gaat is om mensen kennis te laten maken met de ingewikkeldheid van de verhouding 'mens en natuur', vooral door het uitlichten van het in elkaar grijpen van natuurlijke processen. Dat is niet alleen een kwestie van kennis van biologie en ecologie, maar ook en tegelijkertijd, iets van houding, gezindheid, emotie. Antwoorden op vragen van 'wat leeft waar en waarom daar?', of goed kijken hoe een plant functioneert of hoe een dierenleven georganiseerd is, hebben wekken ook respect voor de 'ingenieusiteit' van 'de natuur'. Alleen op die manier kun je als natuurgids enige hoop koesteren dat je bijdraagt aan een besef van de beschermwaardigheid van 'de natuur'. En misschien is een wandeling langs een zo zichtbare grens tussen 'mens en natuur' wel bij uitstek geschikt om zulke inzichten en gezindheden te bevorderen.